مسلمان کیست؟(4)

در ادامه آن شبهات سست و بی پایه علمی آمده است:

اگر از زنان بپرسید می گوید بهشت زیر پای مادران است ولی شما مجازید 4و یا بیشتر چند همسر داشته باشید ! ( قرآن .سوره نساء . آیه3)

پاسخ ما:
اول از همه باید گفت جای بسی تاسف و ناراحتی دارد این مقایسه های غلط و اشتباه اسلام ستیزان

گویا آنگونه که خود را پیرو تعقل می دانند در عمل اینگونه نبوده و اندکی تعقل نمی کنند.

در اینجا دو مقوله و موضوع جدا وجود دارد :
1.ارزش و منزلت مادران در اسلام
2.جایگاه بانوان در اسلام

شبهه کننده سعی کرده است که یکی از ارزش هایی که اسلام در مورد مادران گرامی مطرح کرده است و بصورت مفهومی قرار دهد تابیشتر سعی کند اشکال بی مورد و غلط را ، موجه و درست جلوه دهد .
اما توضیحات :
در مورد چند همسری در قسمت های بعدی مفصلا" توضیح خواهیم داد اما اجمالا توصیحاتی پیرامون این مسئله خواهیم داد :
بیایید باهم آیه را بررسی اجمالی کنیم تا ببینیم مراد آیه چیست!؟
سوره النساء

اگر شما را بیم آن است که در کار یتیمان عدالت نورزید، از زنان هر چه شما را پسند افتد، دو دو، و سه سه و چهار چهار به نکاح درآورید. و اگر بیم آن دارید که به عدالت رفتار نکنید تنها یک زن بگیرید یا هر چه مالک آن شوید. این راهى بهتر است تا مرتکب ستم نگردید.

براى این آیه، شأن نزول خاصى نقل شده و آن این که:
قبل از اسلام، معمول بود بسیارى از مردم حجاز، دختران یتیم را به عنوان تکفّل و سرپرستى به خانه خود مى بردند، و بعد با آنها ازدواج کرده، اموال آنها را هم تملک مى کردند، و چون همه کار،دست آنها بود حتى مهریه آنها را کمتر از معمول قرار مى دادند، و هنگامى که کمترین ناراحتى از آنها پیدا مى کردند، به آسانى آنها را رها مى ساختند و حاضر نبودند حتى به شکل یک همسر معمولى با آنها رفتار نمایند.

آیه فوق در این زمینه نازل شد و به سرپرستان ایتام دستور داد در صورتى با دختران یتیم ازدواج کنند، که عدالت را به طور کامل درباره آنها رعایت نمایند.

ازدواج با دختران یتیم
به دنبال دستورى که در آیه سابق براى حفظ اموال یتیمان داده شد، در این آیه به یکى دیگر از حقوق آنها چنین اشاره مى شود و آن این که

اگر مى ترسید به هنگام ازدواج با دختران یتیم رعایت حق و عدالت را درباره حقوق زوجیت و اموال آنان ننمائید، از ازدواج با آنها چشم بپوشید و با زنان پاک دیگر ازدواج کنید.

با توجه به آنچه گفته شد، تفسیر آیه کاملا روشن است و پاسخ این سؤال که چرا آغاز آیه درباره یتیمان و پایان آن درباره ازدواج است ـ و این دو ظاهرا با هم سازگار نیست ـ روشن مى گردد

زیرا صدر و ذیل آیه هر دو درباره ازدواج است منتها در آغاز آیه مى گوید:

اگر نمى توانید ازدواج با یتیمان را با اصول عدالت بیامیزید چه بهتر که از آن صرف نظر کنید، سپس به سراغ زنان غیر یتیم بروید.

ادامه

اگر چه مفسران در این زمینه، سخن بسیار گفته اند، ولى آنچه از خود آیه به دست مى آید، همان است که در بالا اشاره شد، یعنى خطاب در آیه متوجه سرپرستان ایتام است که در آیه قبل، براى حفظ اموال یتیمان دستورهاى مختلفى به آنها داده شده بود، و در این آیه درباره ازدواج با آنها سخن مى گوید که مراعات عدالت درباره اموال آنها را باید همان گونه بنمائید که در مورازدواج با دختران یتیم، یعنى با نهایت دقت رعایت مصلحت آنها را بکنید، در غیر این صورت، از ازدواج با آنها چشم بپوشیدو زنان دیگرى را انتخاب کنید.

از جمله شواهدى که تفسیر فوق را درباره آیه روشن مى سازدآیه 127 از همین سوره است که در آن صریحا مسأله رعایت عدالت درباره ازدواج با دختران یتیم ذکر کرده است .
روایاتى که در ذیل آیه در کتب مختلف نقل شده نیز گواه این تفسیر است.

آن گاه مى فرماید: از آنها دو نفر یا سه نفر یا چهار نفر به همسرى خود انتخاب کنید.

مثنى در لغت به معنى دو تا دو تا و ُثلا َث به معنى سه تا سه تا و ُرباع به معنى چهار تا چهار تا مى باشد.
از آنجا که روى سخن در آیه به همه مسلمانان است، معنى آیه چنین مى شود :

شما براى دورى از ستم در حق دختران یتیم، مى توانید از ازدواج با آنها خوددارى کنید و با زنانى ازدواج نمائید که موقعیت اجتماعى و فامیلى آن ها به شما اجازه ستم کردن را نمى دهد و مى توانید از آنها دو نفر یا سه نفر یا چهار نفر به همسرى خود انتخاب کنید.

منتها چون مخاطب، همه مسلمانان بوده است، تعبیر به دو تا دو تا و مانند آن شده است.

و گر نه جاى تردید نیست که حد اکثر تعدد زوجات (آن هم با فراهم شدن شرائط خاصش) بیش از چهار همسر نیست.

ذکر این نکته نیز لازم است که واو در جمله بالا به معنى أَو (یا) مى باشد نه این که منظور این باشد که : شما مى توانید دو همسر به اضافه سه همسر به اضافه چهار همسر که مجموع آنها ُنه نفر مى شود انتخاب کنید.

زیرا اگر منظور این بود، باید صریحا عدد ُنه ذکر شود، نه به این صورت از هم گسسته و پیچیده.

به علاوه این مسأله جزو ضروریات است، که در اسلام زائد بر چهار همسر مطلقا ممنوع است.

به هر حال آیه فوق دلیل صریحى است بر مسأله جواز تعدد زوجات، منتها با شرائطی.

سپس بلافاصله مى گوید:
این در صورت حفظ عدالت کامل است، اما اگر نمیتوانید عدالت را رعایت کنید به همان یک همسر اکتفا نمائید تا از ظلم و ستم بر دیگران بر کنار باشید.

و یا (به جاى انتخاب همسر دوم) از کنیزى که مال شما است استفاده کنید (أَو ما َملَکَت أَیما ُنکُم).
زیرا شرائط آنها سبک تر است.

اگر چه آنها نیز باید از حقوق حقه خود برخوردار باشند.

و در پایان مى فرماید: این کار (انتخاب یک همسر و یا انتخاب کنیز) از ظلم و ستم و انحراف از عدالت، بهتر جلوگیرى مى کند (ذلِکَ أَدنى أَلاّ َتعولُوا).